Jedna od najvažnijih činjenica u naučnom napretku bila je mogućnost kloniranja životinja Medicinska i biotehnološka upotreba je gotovo nebrojena, jer postoje mnoge su bolesti koje su iskorijenjene zahvaljujući ovim životinjama. Međutim, šta je to zapravo? Koje prednosti i nedostatke ima?
U ovom članku na našoj stranici objasnit ćemo šta su transgene životinje, od čega se sastoji transgeneza i pokazat ćemo vam primjere nekih životinje poznati transgenici.
Šta je transgeneza?
Transgeneza je postupak kojim se genetske informacije (DNK ili RNK) prenose iz jednog organizma u drugi, postajući drugi, i svi njegovi potomci, u transgene organizme Ne prenosi se kompletan genetski materijal, samo jedan ili više gena, koji su prethodno odabrani, ekstrahovani i izolovani.
Definicija transgenih životinja
Transgene životinje su one koje su imale neke karakteristike genetski modificirane.
Teoretski, svim živim bićima, a time i svim životinjama, može se genetski manipulisati. Postoji literatura u kojoj su korištene životinje kao što su ovce, koze, svinje, krave, zečevi, pacovi, miševi, ribe, insekti, paraziti, pa čak i ljudi. Ali to je miš životinja koja je prvo korišćena i u kojoj su sve korišćene tehnike bile uspešne.
Upotreba miševa je posebno raširena jer se novim genetskim informacijama može lako manipulisati unutar njihovih ćelija, ovi geni se lako prenose na potomstvo, imaju vrlo kratke životne cikluse i veoma brojna legla. S druge strane, radi se o maloj životinji, lakoj za rukovanje i nije previše stresna, ako se uzme u obzir njeno fizičko i psihičko zdravlje. Konačno, njen genom je veoma sličan genomu ljudskog bića.
Postoji nekoliko tehnika za proizvodnju transgenih životinja:
Transgeneza mikroinjekcijama zigota
Upotrebom ove tehnike, prvo, hormonskim tretmanom, ženka je superovulirana. Zatim se vrši oplodnja, koja se može obaviti in vitro ili in vivo. Oplođena jajašca se zatim uklanjaju i izoluju. Ovdje bi se završila prva faza tehnike.
U drugoj fazi, zigoti (ćelije nastale spajanjem jajne ćelije i spermatozoida prirodnim putem ili putem in vitro ili in vivo oplodnje) se uvodemikroinjekcija rastvor koji sadrži DNK koju želimo da dodamo genomu.
Dalje, ovi već izmanipulisani zigoti se ponovo unose u matericu majke, tako da se trudnoća odvija u srednjem prirodnom stanju. Konačno, kada štenci odrastu i odbiju, provjeravaju da li su ugradili transgen (strani DNK) u svoj genom.
Transgeneza manipulacijom embrionalnih ćelija
U ovoj tehnici, umjesto upotrebe zigota, transgen se uvodi u matične ćelije Ove ćelije se ekstrahuju iz blastule (faza embrionalni razvoj karakteriziran jednim slojem stanica) u razvoju i uvode se u otopinu koja sprečava da se ćelije diferenciraju i ostanu kao matične ćelije. Nakon toga, strana DNK se uvodi, oni se ponovo implantiraju u blastulu i ova se ponovo uvodi u maternicu majke.
Potomci dobijeni ovom tehnikom su himere, to znači da će neke ćelije u njihovom tijelu eksprimirati gen, a druge neće, na primjer, "ovčju kozu" , himera između ovce i koze, nastala životinja ima delove tela sa dlakom i deo sa vunom. Naknadnim ukrštanjem himera dobijaju se jedinke koje će imati transgen u svojoj zametnoj liniji, odnosno u svojim ovulama ili spermatozoidima.
Transgeneza transformacijom somatskih ćelija i nuklearnim transferom ili kloniranjem
Kloniranje se sastoji od ekstrakcije embrionalnih ćelija iz blastule, uzgoja in vitro, a zatim umetanja u oocit (ženske zametne ćelije) iz koje je uklonjeno jezgro. Tako se spajaju na način da jajna ćelija postaje jajna ćelija koja ima u jezgru genetski materijal originalne embrionalne ćelije i nastavlja svoj razvoj kao zigota
Primjeri transgenih životinja
- Žabe: 1952. izvršeno je prvo kloniranje u istoriji. To je bila osnova za kloniranje Dolly.
- Dolly Sheep: Poznata je po tome što je prva životinja klonirana tehnikom ćelijskog nuklearnog transfera iz odrasle ćelije, a ne za kao prva klonirana životinja, jer nije. Dolly je klonirana 1996.
- Noto i Kaga krave: klonirane su u Japanu nekoliko hiljada puta, u sklopu projekta koji je nastojao poboljšati kvalitet i količinu mesa za ljudsku ishranu.
- Koza Mira: Ova koza, klonirana 1998. godine, bila je preteča proizvedene stoke koja je u svom tijelu mogla proizvoditi korisne droge za ljudsko biće.
- Ombretta muflon: prva klonirana životinja koja spašava ugroženu vrstu.
- The copycat cat: 2001. godine, kompanija Genetic Savings & Clone klonirala je domaću mačku sa u komercijalne svrhe.
- Zhong Zhong i Hua Hua majmuni: prvi klonirani primati tehnikom korištenom sa Dolly, 2017.
Transgene životinje: prednosti i nedostaci
Trenutno je transgeneza veoma kontroverzna tema za potrošačku populaciju, ova kontroverza proizlazi prije svega iz nedostatka znanja o tome šta je transgeneza transgeneza, koje su njene upotrebe i koji zakon reguliše tehniku i upotrebu eksperimentalnih životinja.
Danas su oni eksperimenti u kojima su životinje stavljane u kapsule da bi ih lansirale u svemir ili oni u kojima su životinje pretrpjele fizičku i psihičku bol Strogo zabranjeni zahvaljujući Zakonu 8/2003, od 24. aprila, o zdravlju životinja, Zakonu 32/2007, od 7. novembra, za brigu o životinjama, u njihovoj eksploataciji, transportu, eksperimentisanju i žrtvovanju, Kraljevskom dekretu 53/2013, od 1. februara, kojim se utvrđuju osnovni primjenjivi standardi za zaštitu životinja koje se koriste u eksperimentalne i druge naučne svrhe, uključujući nastavu, te Naredbom ECC/566/2015 od 20. marta, kojom se utvrđuju zahtjevi za obuku koje mora ispuniti osoblje koje rukuje životinje koje se koriste, uzgajaju ili isporučuju za eksperimente i druge naučne svrhe, uključujući podučavanje.
Među prednostima i nedostacima koji se dobijaju upotrebom transgenih životinja nalazimo:
Prednost
- Poboljšanje za istraživanje, sa stanovišta poznavanja genoma.
- Benefit za proizvodnju i zdravlje životinja.
- Napredak u proučavanju bolesti životinja i ljudi, kao što je rak.
- Proizvodnja lijekova.
- Doniranje organa i tkiva.
- Stvaranje genetskih banaka za sprečavanje izumiranja vrsta.
Protiv
- Modificiranjem postojećih vrsta možemo ugroziti domaće vrste.
- Ekspresija novih proteina tamo gde ih ranije nije bilo može izazvati pojavu alergija.
- Mjesto gdje je novi gen smješten u genomu može biti neodređeno u nekim slučajevima, tako da očekivani rezultati mogu biti pogrešni.
- Koriste se žive životinje, tako da je neophodno izvršiti etičku reviziju i utvrditi koliko novi i važni rezultati eksperimenta mogu biti.
